Nowy honorowy obywatel Łukowa

Miasto uhonorowało Franciszka Maklakiewicza. Kompozytor, autor utworów żołnierskich, pieśni religijnych i chóralnych oraz muzyki do filmów zmarł w 1939 r., uczestnicząc w obronie linii kolejowej Dęblin-Łuków.

Franciszek Maklakiewicz urodził się 22 września 1915 r. w oddalonym o 50 km od Warszawy Mszczonowie.

Urodzony muzyk

Pochodził z muzykalnej rodziny, ale trudno ustalić, kiedy i jak nauczył się gry na fortepianie, organach oraz skrzypcach. Wiadomo za to, że już jako 10-latek przez 2 miesiące zastępował chorego ojca - organistę w miejscowym kościele. Potem z łatwością komponował muzykę rozrywkową, do której prawa sprzedawał innym autorom. A w wieku 17 lat napisał aż 25 tang na fortepian.

W 1926 r. wstąpił do Konserwatorium Warszawskiego, gdzie studiował kompozycję pod kierunkiem Kazimierza Sikorskiego. W 1934 r. zdał maturę i był organistą w kościele Św. Krzyża. W 1936 r. uzyskał dyplom konserwatorium z odznaczeniem.

Jego akompaniamenty i improwizacje organowe co niedzielę transmitowało Polskie Radio. Zajmował się też instrumentalizacją filmów, nagrywając muzykę m.in. w studiu radiowym. Ponieważ nie chciał konkurować z bratem Janem i korzystać z jego popularności oraz sławy nazwiska Maklakiewicz, z czasem zaczął używać nazwiska rodowego matki - Izbicki. Na podstawie zachowanych utworów z lat 30. XX w. przyjmuje się, że w wieku ok. 20 lat był już w pełni dojrzałym kompozytorem.

Pacyfista, ale patriota

Miał też kilkumiesięczny epizod związany z pobytem w Seminarium Duchowym w Warszawie. Był bowiem osobą religijną, prezentującą postawy pacyfistyczne, był też duszą towarzystwa i życiowym optymistą. Przedstawiany był także jako patriota, jednakże bez nacjonalistycznych poglądów. Podczas służby wojskowej Franciszek umiał zjednać kolegów, w tym przełożonych podoficerów. Kilka miesięcy po uzyskaniu dyplomu kompozytorskiego trafił do szkoły podchorążych Piechoty w Zambrowie, a potem do 42 Pułku Piechoty w Białymstoku. Oferowano mu stopień podporucznika, o ile zostanie kierownikiem orkiestry pułkowej, ale zrezygnował.

W 1937 r., po zakończeniu służby, zapisał się na historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Zachował przy tym kontakty z armią, podejmując współpracę m.in. z Wojskowym Instytutem Naukowo-Oświatowym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Pisał także i aranżował pieśni i piosenki wojskowe, a w 1939 r. wygrał konkurs MSW na marsz na orkiestrę dętą.

W wakacje tego roku zawitał do Mszczonowa, gdzie toczył dyskusje na temat zbliżającego się konfliktu. Gdy wybuchła wojna, kompozytora nie dotyczył obowiązek mobilizacji, nie miał też nawet munduru, lecz jedynie żołnierski płaszcz. Mimo to, najprawdopodobniej nie poinformowawszy rodziny, na ochotnika włączył się do obrony linii kolejowej Dęblin-Łuków. Kiedy obsługiwał karabin maszynowy, został trafiony w bok ciała oraz nogi serią z broni maszynowej przez niemieckiego lotnika. Zmarł 26 września 1939 r. w szpitalu w Łukowie, w wyniku nadmiernego wykrwawienia się od poniesionych ran.

Ten zaledwie 24-letni kompozytor pozostawił po sobie spuściznę artystyczną, która w części spłonęła wraz z rodzinnym domem, a po części została uratowana przez radiowego bibliotekarza, by następnie trafić do członków rodziny.

Z honorami

Franciszka Maklakiewicza pochowano na cmentarzu św. Rocha. Jego grób, jak groby innych żołnierzy WP poległych 1939 r., odnowiło w 2020 r. Biuro Pamięci Walk i Męczeństwa IPN z inicjatywy Koła Łuków Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Pamiętają o nim też władze lokalne. 16 września uchwałą rady miasta nadano mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łuków. Jej inicjatorem był społecznik Andrzej Zdrojewski.

26 września, w 82. rocznicę śmierci kompozytora, w auli I Liceum Ogólnokształcącego zorganizowana została uroczysta sesja rady. W jej trakcie akt nadania honorowego obywatelstwa otrzymała bratanica kompozytora, Joanna Maklakiewicz. Na uroczystość przybyli m.in. radni, władze miasta i powiatu oraz mieszkańcy. Gościem była także Beata Sznajder, dyrektor Gminnego Centrum Informacji w Mszczonowie, reprezentująca jednocześnie burmistrza Józefa Grzegorza Kurka.

W trakcie uroczystości odbył się też koncert pamięci Franciszka Maklakiewicza w wykonaniu artystów o światowej sławie: bratanicy kompozytora, pianistki Joanny Maklakiewicz oraz sopranistek: Moniki Świostek i Olgi Pasiecznik. Koncert stanowił część ogólnopolskiego projektu „Saga Rodu. Pieśni braci Franciszka, Jana i Tadeusza Maklakiewiczów. Ślady pamięci”, dofinansowanego z programu „Muzyka” Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Współorganizatorami koncertu byli: Miasto Łuków oraz Łukowski Ośrodek Kultury.