Zbliża się wiosna, dla szczęśliwych posiadaczy ogrodów czas intensywnej pracy, realizacji pomysłów na jeszcze wspanialsze aranżacje, sadzenia i wysiewania nowych roślin zakupionych w sklepie, wyproszonych u sąsiada, otrzymanych w podarunku.
Podczas tej krzątaniny warto się na chwilę zatrzymać i przyjrzeć, czy przypadkiem w naszym ogrodzie nie uprawiamy roślin inwazyjnych, to jest gatunków obcych geograficznie, których zdziczałe populacje gwałtownie się u nas rozprzestrzeniają, stanowiąc realne zagrożenie dla rodzimej różnorodności biologicznej. Najgroźniejsze z nich są objęte prawnym zakazem handlu, przemieszczania i uprawy (Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych). W tym krótkim artykule przybliżę tylko cztery, wciąż popularne w polskich ogrodach, gatunki inwazyjne.
Kolczurka klapowana (Echinocystis lobata) to północnoamerykański gatunek z rodziny dyniowatych, sprowadzony do Europy na przełomie XIX i XX ze względu na walory dekoracyjne. Kolczurka jest rocznym pnączem o intensywnym wzroście, nawet do 8 m. Liście są miękkie, długoogonkowe, dłoniaste z 5-7 ostro zakończonymi klapami. Kwiaty drobne, białe, rozdzielnopłciowe, zebrane w długie licznokwiatowe grona. Owocem jest kolczasta zielona torebka nieco przypominająca krótki rozdęty ogórek z czterema brązowymi lub czarnymi nasionami o wielkości mniej więcej pestek dyni. W połowie XX w. kolczurka stała się popularną rośliną ogrodową, co przyczyniło się do jej rozprzestrzenienia w środowisku naturalnym. Obecnie gatunek ten występuje w całej Polsce na bardzo różnych siedliskach, ale najlepiej czuje się w dolinach rzek, gdzie bardzo skutecznie konkuruje z rodzimymi roślinami o światło, sole mineralne i zapylacze.
Niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera) to okazała, dekoracyjna roślina pochodząca z zachodnich Himalajów. Do Europy niecierpek gruczołowaty trafił w 1839r., początkowo do Anglii, a w ciągu zaledwie 10 lat do większości krajów Europy kontynentalnej. Gatunek ten jest roczną rośliną o bardzo bujnym wzroście, jego nagie łodygi osiągają zwykle 2,5m wysokości. Liście są mniej więcej eliptyczne, ustawione najczęściej po trzy w okółkach. Bardzo dekoracyjne są duże, grzbieciste, występujące w różnych odcieniach koloru różowego kwiaty, które zebrane są po kilka (maksymalnie 14) w skrócone grona. Owocem jest wydłużona torebka, która po dojrzeniu gwałtownie pęka wyrzucając mechanicznie nasiona. Pierwsze zdziczałe populacje tego gatunku w Polsce były obserwowane na początku XX w., obecnie występuje w całym kraju miejscami tworząc olbrzymie, liczące setki tysięcy osobników populacje bardzo skutecznie ograniczające rozwój gatunków rodzimych.
Rdestowce (Reynoutria) to okazałe ozdobne byliny pochodzenia azjatyckiego. Do Europy zostały sprowadzone w latach 1825-1890, dość szybko wydostały się z upraw i rozprzestrzeniły na niemal całym kontynencie. W Polsce występują dwa gatunki – rdestowiec ostrokończysty i rdestowiec sachaliński oraz ich mieszaniec – rdestowiec czeski, różniące się głównie kształtem liści. Generalnie rdestowce są potężnymi bylinami co roku wytwarzającymi drewniejące, puste w środku pędy o wysokości do 3m, przypominające pędy bambusa. Duże ozdobne liście ustawiona są na pędach skrętolegle. Silnie rozgałęzione kwiatostany z drobnymi, miododajnymi kwiatami wyrastają z kątów liści pod koniec lata. Rdestowce w naszych warunkach klimatycznych rozmnażają przede wszystkim wegetatywnie poprzez szybko rosnące kłącza, których niewielkie fragmenty mogą dać początek nowym roślinom oraz bardzo łatwo regenerujące fragmenty pędów. Obecnie zdziczałe populacje rdestowców występują w całej Polsce. W dolinach niektórych rzek, głównie w południowej części kraju, tworzą rozległe silnie zwarte łany niemal całkowicie pozbawione rodzimych gatunków.
Trojeść amerykańska (Asclepias syriaca) to północnoamerykański gatunek od dawna uprawiany w Europie jako roślina miododajna i ozdobna. Trojeść jest byliną zimującą w postaci kłączy, z których wyrastają owłosione łodygi o wysokości do 1,5m z dużymi eliptycznymi liśćmi. Kwitnie efektownie i długo (od kwietnia do czerwca), kwiaty są silnie aromatyczne, krwistoczerwone zebrane w szczytowe baldachokształtne kwiatostany. Owocem są stożkowate torebki z licznymi nasionami zaopatrzonymi w biały puch będący przystosowaniem do wiatropylności. Trojeść amerykańska w Polsce uprawiana jest od VIII w. nie wykazując szczególnych tendencji do dziczenia. Niestety od 30 lat obserwuje się wzrost dynamiki rozprzestrzeniania się tego gatunku, co może w niedalekiej przyszłości zagrozić różnorodności biologicznej. Wynika to z faktu, że trojeść rozmnaża się zarówno z nasion, jak też wegetatywnie przez silny wzrost kłączy, przy tym jest zdolna do skutecznego konkurowania z rodzimymi gatunkami o zasoby środowiska i owady zapylające.
dr hab. Paweł Marciniuk, prof. uczelni
Instytut Nauk Biologicznych, UPH w Siedlcach
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz