Rok przechodzi do historii

Mówi się, że wczoraj to już historia. Już wkrótce cały 2022 r. znajdzie się na warsztacie badawczym historyków. 

Warto pokazać czym pracownicy i studenci Instytutu Historii UPH zajmowali się w mijającym roku. 

Nauka

Już ponad 30 lat środowisko historyczne UPH realizuje zadania badawcze w zakresie wszystkich epok dziejów świata. W tej chwili tworzy je 17 nauczycieli akademickich, 9-osobowe grono doktorantów i grubo ponad pół setki studentów kształcących się na studiach licencjackich i magisterskich.

W mijającym roku pracownicy naukowi i doktoranci opublikowali ogółem 34 prace naukowe, w tym 16 artykułów w czasopismach polskich, 4 monografie autorskie, 11 rozdziałów w monografiach wieloautorskich oraz byli redaktorami 3 książek. Sztandarowymi wydawnictwami cyklicznym historyków UPH są czasopisma: „Historia i Świat” i „Officina Historiae”, a także serie wydawnicze:  Słownik biograficzny Południowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza i „Światy Archiwalne”. 

„Historia i Świat” znajduje się na ministerialnej liście czasopism punktowanych (40 pkt) i jest indeksowane w najważniejszych światowych bazach indeksacyjnych, w tym przez Scopus. Ten anglojęzyczny rocznik jest jednym z ważniejszych światowych publikatorów efektów badań na temat historii militarnej starożytnego Bliskiego Wschodu. W tegorocznym, 11. tomie znajdziemy publikacje historyków m.in. z Armenii, Bułgarii, Francji, Gruzji, Iranu, Kanady, Kazachstanu, Kosowa, Niemiec, Ukrainy i oczywiście z Polski.

„Officina Historiae” to z kolei czasopismo studenckie, publikujące wartościowe opracowania naukowe adeptów historii, przede wszystkim z UPH, ale także i innych uczelni. W bieżącym roku ukazał się 5. tom pisma.

Od 2009 r. ukazuje się Słownik biograficzny Południowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza, seria wydawnicza zapoczątkowana przez śp. prof. Arkadiusza Kołodziejczyka, potem kontynuowana przez prof. Józefa Piłatowicza. Najnowszy, 7. tom Słownika ukaże się jeszcze w tym roku pod redakcją nowego redaktora – dra Arkadiusza Zawadzkiego. Tytuł od bieżącego roku wydawany jest znowu (tak jak pierwszy tom) w koedycji z Siedleckim Towarzystwem Naukowym.

Podobnie zresztą jak jeszcze jedno zasłużone czasopismo, kiedyś mające pierwszorzędne znaczenie dla regionalnej historiografii, czyli „Szkice Podlaskie”. Jego ostatni numer ukazał się w 2012 r. a obecnie wraz z członkami STN prowadzone są starania o ponowne jego uruchomienie, co najpewniej stanie się w przyszłym roku.
Najnowszą serią wydawniczą, zainicjowaną w 2022 r., są „Światy Archiwalne”. Pierwszy tom serii nosi tytuł Odkrywanie i interpretacja archiwaliów.

Jak wskazuje nazwa serii, poświęcona jest ona problematyce archiwalnej, zwłaszcza zagadnieniom archiwoznawczym. Jest to wyrazem znaczenia badań archiwalnych na UPH na naukowej mapie Polski. Dość wspomnieć o cyklu ogólnopolskich konferencji naukowych Siedleckie Spotkania Archiwoznawcze, które co dwa lata ściągają do Siedlec najznakomitszych badaczy zajmujących się zagadnieniami archiwalnymi. Najbliższe, czwarte już spotkanie zaplanowano na maj przyszłego roku.

Wszystkie powyższe wydawnictwa cykliczne ukazują się również w wersji cyfrowej i w otwartym dostępie można czytać opublikowane na ich łamach materiały. Zainteresowani znajdą ścieżkę do nich poprzez stronę internetową Instytutu Historii UPH: www.ih.uph.edu.pl. 

Historycy UPH realizują dwa duże granty finansowane przez Narodowe Centrum Nauki: Bazylianie prowincji litewskiej w latach 1617-1839 oraz Niemiecki obóz przejściowy w Zamościu w latach 1942-1944, a wraz z końcem roku sfinalizują 10 zadań badawczych finansowanych z budżetu Ministerstwa Edukacji i Nauki. Wygłosili referaty na 13 krajowych i międzynarodowych konferencjach. Wyrazem jakości badań historycznych prowadzonych na UPH są wyniki ewaluacji polskich uczelni za lata 2017-2021. Siedlecka historia otrzymała w niej kategorię B+, która nie tylko potwierdza prawo do nadawania stopnia licencjata, magistra a doktora, ale także nadaje prawo habilitowania.

Studia historyczne 

Kierunek historia oferuje na obu stopniach po dwie specjalności: nauczycielska (uprawnienia  do wykonywania zawodu nauczyciela historii) oraz archiwalna (uprawnienia do wykonywania zawodu archiwisty, zarządcy dokumentacji, kancelista, urzędnika biurowego). Oczywiście przygotowuje także do zawodu zawodowego historyka w instytutach badawczych, placówkach naukowych i muzeach.

Nauczyciele akademiccy posiadają odpowiednie kwalifikacje i są merytorycznie przygotowani do pracy dydaktycznej. Poza tym ciągle podnoszą kwalifikacje w tym zakresie. W 2022 r. ośmiu z nich ukończyło kurs Szkoły Tutorów Akademickich, otrzymując Certyfikat Tutora I stopnia. Są oni promotorami na studiach licencjackich, magisterskich i doktorskich. Każdego roku autorzy najlepszych prac przygotowanych podczas seminariów dyplomowych mają szansę otrzymać nagrody „Złotego Pióra”.

W mijającym roku studenci mieli możliwość realizowania się w uczelnianych kołach naukowych. Przy Instytucie Historii istnieją dwa koła: Studenckie Koło Naukowe Historyków im. gen. W. Andersa oraz Koło Naukowe Archiwistów. Należą one do najlepszych na uczelni. W ich ramach studenci mają możliwość zwiedzania zabytków, udziału w konferencjach. Poza tym wszyscy studenci mają otwartą drogę do poznawania świata dzięki wymianie studenckiej w ramach programu Erasmus. Uczelnia ma podpisane umowy wymiany zagranicznej z uniwersytetami w wielu państw Europy i świata. Studenci historii mogą wyjeżdżać na wymianę m.in. do Francji, Gruzji, na Litwę, Łotwę, Słowację, do Turcji, na Węgry.

Wszechstronność wykształcenia historycznego daje absolwentom bardzo duże możliwości w dostosowywania się do wymagań rynku pracowniczego.

Udział w życiu regionu i kraju

Instytut Historii współpracuje z wieloma podmiotami na gruncie badawczym i promującym naukę. W mijającym roku podpisane zostały nowe porozumienia o współpracy z South-West University Neofit Rilski w Bułgarii i Uniwersytetem Narodowym al-Farabiego w Ałmaty w Kazachstanie, a także z UMCS w Lublinie. Otwierają one możliwości współpracy naukowej, dydaktycznej oraz rozszerzają zakres mobilności studentów i pracowników uczelni.

Historycy siedleccy uczestniczą w wielu ważnych przedsięwzięciach skali ogólnopolskiej, np. Polsko-Kazachstańska Komisja Historyczna, raporty o kondycji polskiej historiografii przygotowywane przez Fundację Janusza Kurtyki, komisja metodyczna Archiwów Państwowych, komisja historyczna ds. procesu beatyfikacyjnego bp. Ignacego Świrskiego i w wielu innych. Na gruncie popularyzowania zagadnień historycznych Instytut Historii UPH współpracuje z wieloma szkołami w Siedlcach i całym regionie. Do uczniów szkół średnich skierowane są takie programy realizowane przez środowisko historyczne jak „Lekcja Akademicka” oraz „My w historii – historia w nas”. 

Ważną formułą współpracy z regionalistami jest Forum Historyków Regionu Siedleckiego zapoczątkowane m.in. dzięki podejmowaniu problematyki historycznej przez redakcję „Życia Siedleckiego”.

Historia oplata życie człowieka, a jego sytuacja obecna jest wynikiem tego, co wydarzyło się wczoraj. Należy do takich dziedzin jak zdrowie czy sport, o których ludzie mają zwyczaj powszechnie się wypowiadać z przekonaniem znawców. Wielu zdaje się wyznawać postmodernistyczną zasadę, że każdy ma swoją wizję historii, swoją rację, a skoro tak to nie ma jednej przeszłości.

Niecni ludzie często chcą na tym ukręcić swoje własne interesy. Zwłaszcza polityczne. Już XIX-wieczny historyk krakowski Józef Szujski pisał, że fałszywa historia jest mistrzynią fałszywej polityki. Dlatego tak ważna jest rola zawodowych historyków, by zbliżali nas do prawdy o przeszłości. I taki jest niezmiennie wyznacznik działania Instytutu Historii UPH.

Dariusz Magier

Autor jest profesorem UPH, dyrektorem Instytutu Historii