Co z 500+? 3 scenariusze, stanowisko prawnika

Kilkanaście miliardów złotych rocznie jest przeznaczanych przez budżet państwa na program "Rodzina 500+". Czy w obecnej sytuacji epidemii możliwe jest prawne zawieszenie lub ograniczenie wypłat, które powinny trafić do 6,5 miliona polskich dzieci?

Restrykcje wprowadzone w Polsce spowodowały zawieszenie znacznej części życia gospodarczego. Skutkiem będzie zwiększone  bezrobocie oraz mniejszy wpływ z podatków.  

O ewentualnej możliwości zawieszenia programu "Rodzina 500+" wypowiadał się dr Mateusz Radajewski, prawnik z uniwersytetu SWPS w Wrocławiu: - Polka jest demokratycznym państwem prawnym. Trybunał Konstytucyjny uznał, że państwo prawne nie ma możliwości pozbawiać swoich obywateli wcześniej przyznanych uprawnień. Dotyczy to również sytuacji, w których dana osoba spełnia wszystkie wymagania dla uzyskania danego prawa, ale nie została w tej sprawie wydana oficjalna decyzja. Kwestię wypłat świadczeń w ramach programu „Rodzina 500+” określa ustawa, która mówi o tym, że świadczenie takie przysługuje do dnia ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Nie oznacza to jednak, że państwo gwarantuje prawo do otrzymywania wypłat przez cały ten okres. W ustawie jest wyraźnie wskazane, że prawo do otrzymywania świadczenia przyznawane jest na co najwyżej rok (do 31 maja każdego roku). Tym samym tylko na ten okres państwo przyznaje oficjalnie prawo, które jako prawo nabyte podlega konstytucyjnej ochronie. Ustawa nie przyznaje natomiast żadnych gwarancji uzyskiwania tego świadczenia aż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Możliwe jest jej ograniczenie, gdy przemawiają za tym ważniejsze wartości konstytucyjne, takie jak np. konieczność ochrony finansów publicznych. Jeśliby się okazało, że ochrona praw przyznanych obywatelom skutkować będzie zapaścią budżetu, dopuszczalne jest ich ograniczenie, a nawet odebranie. Analogicznie, gdy jest to konieczne, możliwe jest modyfikowanie reguł odnoszących się do interesów w toku.

Prawnicy stworzyli trzy scenariusze, które mogą w tej sytuacji wejść w życie:
1. Program „Rodzina 500+” będzie realizowany tylko do 31 maja bieżącego roku, co pozwoliłoby uniknąć poważnych komplikacji prawnych.
2. Program zostanie zawieszony wcześniej.
3. Możliwe jest też, że rząd nie wstrzyma programu przed końcem maja bieżącego roku, a decyzję o zawieszeniu wypłat podejmie później, reagując na pogarszający się stan budżetu w kolejnych miesiącach.

Dziś trudno jednak jednoznacznie stwierdzić, czy którykolwiek z tych scenariuszy wejdzie w życie.