Kto może przekazać 1,5% podatku?

Możliwość przekazania 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych organizacjom pożytku publicznego (OPP) to jedna z najważniejszych instytucji wsparcia społecznego w polskim systemie podatkowym. Zaprojektowana jako narzędzie umożliwiające obywatelom bezpośredni udział w finansowaniu działań społecznie użytecznych, pozwala każdemu podatnikowi, będącemu osobą fizyczną, wskazać cel, na który realnie zostaną spożytkowane środki z jego podatku. Zmiana z 1% na 1,5% wprowadzona w 2023 r. zrekompensowała OPP konsekwencje reform podatkowych, zapewniając stabilność finansową trzeciego sektora.

Prawo do dyspozycji 1,5% podatku przysługuje szerokiemu gronu podatników rozliczających się z fiskusem na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podstawowym warunkiem jest posiadanie dochodu podlegającego opodatkowaniu i złożenie deklaracji PIT w ustawowym terminie. Uprawnienie nie przysługuje osobom prawnym czy podmiotom gospodarczym (np. spółki z o.o., S.A.), a także osobom, które nie osiągnęły dochodu lub rozliczają się z podatków innych niż PIT (np. CIT, podatek od nieruchomości).

Na jaki cel można przekazać 1,5% podatku?

Odbiorcami środków mogą być wyłącznie organizacje posiadające status organizacji pożytku publicznego, wpisane do corocznie aktualizowanego wykazu prowadzonego przez Dyrektora Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Wykaz publikowany jest nie później niż do 15 grudnia każdego roku podatkowego i obejmuje organizacje, które w terminie dopełniły obowiązku sprawozdawczego, a nie znajdują się w stanie likwidacji czy upadłości.

Lista OPP obejmuje szerokie spektrum podmiotów: fundacje i stowarzyszenia działające w obszarach pomocy społecznej, zdrowia, edukacji, kultury, ekologii, wsparcia dla osób chorych, niepełnosprawnych, organizacji sportowych czy schronisk dla zwierząt. Każda OPP posiada unikalny numer KRS, który należy wpisać w deklaracji PIT.

„Otrzymane przez organizację pożytku publicznego środki finansowe pochodzące z 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.” (art. 27 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie)

W przypadku wskazania w deklaracji celu szczegółowego, który nie mieści się w ramach statutowej działalności organizacji lub dotyczy podmiotu nieuprawnionego, OPP nie może przekazywać środków dalej, a podatnik powinien zweryfikować, czy jego wskazanie jest możliwe do realizacji.

Ministerstwo Finansów udostępniło elektroniczną usługę Twój e-PIT, która upraszcza cały proces. Po zalogowaniu się na www.podatki.gov.pl podatnik może wskazać lub zmienić OPP, cel szczegółowy, a także wyrazić zgodę na przekazanie swoich danych organizacji. System automatycznie podpowiada organizację wskazaną w ubiegłym roku, jeśli nadal znajduje się w wykazie OPP, ale podatnik może ją dowolnie zmienić.

Wybór organizacji

Wybierając organizację, należy zweryfikować jej status w aktualnym wykazie OPP na stronie Narodowego Instytutu Wolności. Organizacje, które nie są w wykazie, nie mogą otrzymać środków z 1,5%. Wpisanie błędnego numeru KRS lub organizacji nieuprawnionej skutkuje przekazaniem środków na Fundusz Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego lub ich przepadkiem.

Środki z 1,5% są środkami publicznymi przeznaczonymi wyłącznie na działalność pożytku publicznego. OPP podlegają ścisłemu nadzorowi – muszą składać sprawozdania finansowe i merytoryczne, które są weryfikowane przez Narodowy Instytut Wolności. W przypadku nieprawidłowości organizacje mogą być zobowiązane do zwrotu środków, a podatnicy mają dostęp do publicznych informacji o sposobie ich wydatkowania.

Mechanizm 1,5% podatku stanowi unikalne narzędzie wspierania inicjatyw społecznie użytecznych, dając każdemu podatnikowi realny wpływ na rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Świadomy wybór oraz prawidłowe wypełnienie procedur to nie tylko obowiązek, ale i przywilej zaangażowanego obywatela.