Aż 600 tys. osób w Polsce zmaga się z chorobami otępiennymi, w tym chorobą Alzheimera. Niebawem może być ich nawet dwukrotnie więcej. Dlatego samorząd Mazowsza uruchomił pierwszą w Polsce sieć dziennych domów pobytu dla takich osób. Obok nich pilotażowo powstają domy opieki medycznej. Takie placówki znajdują się też w subregionie siedleckim i powiecie mińskim.

Statystyki są mało optymistyczne. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2030 r. na świecie będzie 65 mln chorych na alzheimera, a w 2050 r. – aż 115 mln. W Polsce obecnie żyje ok. 600 tys. osób z chorobami otępiennymi, które dotykają przede wszystkim ludzi starszych. Do tego dochodzi spory procent osób bez postawionej diagnozy. To ogromna liczba, a trzeba pamiętać, że choroba ma wpływ przynajmniej na tyle samo osób, które pełnią funkcję opiekunów chorych.

– Osób z chorobami otępiennymi będzie przybywać. Stworzone przez nas sieci domów dziennego pobytu oraz domów opieki medycznej są odpowiedzią na to wyzwanie. To lepsza, tańsza i zdecydowanie bardziej komfortowa opcja dla osób w początkowej fazie choroby niż umieszczenie ich na stałe w placówkach. Dajemy im szansę na jak najdłuższe pozostanie w znanym i bezpiecznym środowisku, jakim jest dom i rodzina – podkreśla Janina Ewa Orzełowska, członkini zarządu województwa.

Dzienne domy pobytu optymalnym wsparciem

Do tej pory nie znaleziono lekarstwa, dzięki któremu możliwe byłoby wyleczenie z choroby Alzheimera. Jednak jej rozwój można opóźnić. Kluczem do tego jest wczesne wykrycie choroby i rozpoczęcie działań, które złagodzą jej objawy. Do tego są jednak potrzebne systemowe rozwiązania, a Raport Najwyższej Izby Kontroli z 2017 r. pokazał, że w Polsce takich rozwiązań brakuje.

– Organizacje Alzheimerowskie od wielu lat zabiegają o Polski Plan Alzheimerowski. Powstała grupa robocza pracująca nad strategią dotyczącą chorób otępiennych „Krajowy Program Działań wobec Chorób Otępiennych”, która będzie procedowana jesienią tego roku. W Europie i na świecie niezwykle cenione są rozwiązania pozafarmakologiczne, takie jak organizacja czasu chorego czy socjalizacja chorego w grupie osób z podobnymi problemami. Pobyt osoby żyjącej z demencją w placówce dziennej jest uznawany za optymalne wsparcie chorego i jego opiekuna. Terapia prowadzona przez specjalnie przygotowane kadry pozwala choremu dłużej pozostać na danym etapie chorobowym. Rozpoczęcie zajęć na wczesnym etapie choroby daje dużą szansę, że zostanie maksymalnie skrócone najtrudniejsze dla chorego i opiekuna, a także najbardziej kosztowne dla państwa, ostatnie stadium choroby. Jeżeli dom dziennego pobytu działa przy stowarzyszeniu, tak jak w Siedlcach, to również opiekun może liczyć na pomoc psychologa, grupy wsparcia, skorzystać z telefonu zaufania, prawnika, aby uniknąć zespołu wypalenia opiekuna – mówi dr Edyta Ekwińska, wiceprezes Alzheimer Polska, reprezentantka Polski w europejskiej federacji organizacji alzheimerowskich Alzheimer Europe.

W sieci jest już 15 dziennych domów pobytu

Pierwsze domy w ramach sieci dziennych domów pobytu zaczęły powstawać w 2020 r. Powstawały i do tej pory funkcjonują dzięki dofinansowaniu z samorządu województwa mazowieckiego – łącznie jest to już kwota bliska 58,5 mln zł.

– Stworzony przez nas model to przykład dobrze zorganizowanych usług społecznych, które pozwalają zająć się osobami chorymi i ich rodzinami blisko miejsca zamieszkania. Takiego modelu chcemy uczyć, to pokazywaliśmy jako dobrą praktykę podczas jednego z europejskich seminariów w Barcelonie. Dzienne domy pobytu to nie tylko terapia osób chorych, ale też wsparcie psychologiczne ich opiekunów. Mogą oni zrozumieć zjawisko, jakim podlega ich bliski, i uczyć się, że mają prawo do pracy, chwili wytchnienia, gdy osoba chora jest na zajęciach – zaznacza Elżbieta Bogucka-Lityńska, zastępca dyrektora Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej ds. społecznych.

Ważne jest to, że dofinansowanie z samorządu województwa mazowieckiego pokrywa większość kosztów funkcjonowania tych placówek, a dzięki temu opłata za pobyt w nich nie jest wysoka i oscyluje w granicach 550-800 zł miesięcznie.

– Jestem przekonana, że inicjatywa finansowania domów dziennego pobytu jest bardzo potrzebnym wsparciem dla osób z chorobą otępienną i Alzheimera. Dom Dziennego Pobytu w Siedlcach jest jedną z pierwszych placówek, w których podopieczni mogą liczyć na terapię, nowoczesne metody leczenia spowalniające chorobę i zajęcia uspołeczniające. To istotna pomoc nie tylko dla chorych, lecz także ich rodzin – podkreśla radna województwa Elżbieta Lanc.

W sieci jest już 15 DDP-ów zlokalizowanych w całym regionie. W subregionie siedleckim działają Dzienny Dom Pobytu „Kotwica” w Siedlcach prowadzony przez Siedleckie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera oraz Dzienny Dom Pobytu „Obok Lasu" w Grębiszewie koło Mińska Mazowieckiego prowadzony przez Fundację „Opieka Plus”

Jak dodaje Sylwia Wierzejska, członek zarządu Siedleckiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, dzienne domy zapewniają chorym opiekę blisko środowiska domowego. – Sześciu uczestników jest z nami od początku istnienia „Kotwicy”, tj. od 2020 r., co utwierdza nas w przekonaniu, że zasadna jest kontynuacja funkcjonowania dziennych domów pobytu. Wiemy, że funkcje poznawcze tych sześciu osób zostały podtrzymane, można pokusić się o stwierdzenie, że wręcz są rozwijane dzięki różnorodności zajęć aktywizujących. Uczestnictwo w dziennym domu pobytu dla osoby w początkowej fazie choroby to bycie „o krok przed…”, tzn. o krok przed kolejnym etapem choroby, o krok przed wypaleniem się opiekuna, który jest umęczony opieką, i wreszcie o krok przed umieszczeniem w placówce całodobowej, ponieważ ten moment przejścia odciąga się w czasie.

Placówki działają na ogół przez 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku, przez osiem godzin dziennie (od rana do godzin popołudniowych). Podopieczni mogą liczyć m.in. na terapię zajęciową, treningi umiejętności społecznych, treningi umiejętności codziennych, rehabilitację, terapię ruchem – gimnastykę korekcyjno-kompensacyjną, muzykoterapię, a także pomoc logopedy, dietetyka czy psychologa. Są też organizowane zajęcia kulinarne, zajęcia komputerowe, masaże relaksacyjne czy grill w ogródku i występy artystyczne.

Na wsparcie mogą liczyć również członkowie rodzin. Osobom sprawującym faktyczną opiekę nad chorymi są zapewnione m.in. poradnictwo psychologiczne, edukacja na temat metod radzenia sobie ze stresem, w tym np. nauka metod relaksacyjnych, opieka wytchnieniowa czy organizacja samopomocowych grup wsparcia.

Szczegółowe informacje dotyczące dziennych domów pobytu oraz pełną listę placówek można znaleźć na stronie Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej<https://mcps.com.pl/>.

Domy opieki medycznej

Dzięki wsparciu samorządu województwa mazowieckiego powstaje w naszym regionie – na razie w ramach pilotażu – jeszcze jedna tego typu sieć. To tzw. domy opieki medycznej, które też są domami dziennego pobytu adresowanymi do osób z chorobami otępiennymi. W 2023 r. rozpoczęło działalność 14 DOM-ów, a ze świadczeń w ramach programu skorzystało 416 uczestników i 136 opiekunów. W marcu i maju 2024 r. dołączyło kolejnych 5 placówek, a w czerwcu – 2.

W programie mogą wziąć udział osoby z postawioną diagnozą choroby/zespołu otępiennego w fazie łagodnej i średnio zaawansowanej oraz wymagające opieki dziennej. DOM-y działają przez cały rok we wszystkie dni robocze, co najmniej 9 godzin dziennie w sposób ciągły. Uczestnicy mają przez ten czas zapewnione konsultacje psychologiczne, zajęcia terapeutyczne czy kulinarne, treningi: funkcji poznawczych, umiejętności codziennych, terapię zajęciową i reminiscencyjną, arteterapię, biblioterapię, a także zajęcia logopedyczne czy z edukacji zdrowotnej. Uczestnicy i ich bliscy mogą też skorzystać z konsultacji dietetycznych i konsultacji z pracownikiem socjalnym. Świadczenia w ramach DOM są udzielane nieodpłatnie.

Na realizację tego programu w latach 2023–2025 władze regionu przeznaczyły ponad 45 mln zł. W 2023 r. była to kwota 8 150 760 zł, w 2024 r. – 18 047 028 zł, a w 2025 r. – 19 800 584 zł. Docelowo na Mazowszu będzie działać 21 DOM-ów.

W subregionie siedleckim i powiecie mińskim są to:

– Centrum Medyczne Józefów Sp. z o.o. – miejsce realizacji: ul. Olsztyńska 2, Mińsk Mazowiecki,

– Centrum Medyczno-Diagnostyczne Sp. z o.o. – miejsce realizacji: ul. Kleeberga 2, Siedlce,

– Ośrodek Medycyny Pracy Sp. z o.o. – miejsce realizacji: Oleśnica 132, gmina Wodynie,

– Ośrodek Pomocy Zdrowiu Sp. z o.o. – miejsce realizacji: ul. 11 Listopada, Przesmyki.

Szczegółowe informacje o domach opieki medycznej są dostępne w serwisie internetowym Zdrowe Mazowsze<https://zdrowemazowsze.mazovia.pl/dzialania-z-zakresu-zdrowia-publicznego/program-wsparcia-domow-opieki-medycznej>.

fot. MIA