Studenci UPH gotowi do obrony kraju?

Ponad 500 studentów UPH z przeszkoleniem wojskowym w programie Legia Akademicka.

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach jednym z istotnych elementów swojego działania uczynił przygotowanie wojskowe (obronne) studentek i studentów i realizuje je konsekwentnie wykorzystując rządowe programy w tym zakresie już od 2003r. Może więc pochwalić się znacznym doświadczeniem i mówić już o pewnego rodzaju tradycji.

Początki przygotowania związane są z programem „Przysposobienia obronnego studentek i studentów”, którego pomysłodawcą i patronem w latach 2003-2008 stały się ówczesne Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu oraz Ministerstwo Zdrowia. Zasady realizacji tego przedsięwzięcia regulowało Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz Ministra Zdrowia z dnia 2 października 2003 r. w sprawie sposobu przeprowadzania przysposobienia obronnego studentów i studentek.

Treści programowe realizowane w ramach przysposobienia obronnego obejmowały tradycje kształcenia obronnego w Polsce w okresie rozbiorów, w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej oraz po drugiej wojnie światowej, obronę narodową w tworzeniu bezpieczeństwa Polski, organizację wojskową Polski oraz cywilną organizację o brony narodowej. Były one przekazywane w ramach zajęć teoretycznych przyjmujących formę konsultacji. Po ich zakończeniu, student w okresie wakacyjnym miał możliwość (nie była to forma obowiązkowa) odbycia szkolenia praktycznego w jednostkach wojskowych. Trwało ono 6 tygodni. Warunkiem ukończenia programu było zaliczenie obu form przygotowania.

Zainteresowanie przysposobieniem wojskowym na początku programu było dość duże ze względu na fakt obowiązywania zasadniczej służby wojskowej. Studenci chętnie przystępowali do programu chcąc uregulować swój stosunek do służby wojskowej. W skali uczelni w programie uczestniczyło wówczas ponad 300 osób. Sytuacja ta uległa niestety diametralnej zmianie w roku 2008, z chwilą zawieszenia zasadniczej służby wojskowej. Chętnych do programu było wówczas jedynie około 30 osób. Z uwagi na znaczący spadek zainteresowania przeszkoleniem na szczeblu rządowym podjęta została decyzja o zamknięciu programu.

Do realizacji pomysłu przeszkolenia obronnego (wojskowego) studentek i studentów w zmienionej formie powrócono w roku akademickim 2017/2018 kiedy to zgodnie z decyzją ówczesnego Ministra Obrony Narodowej Antoniego Macierewicza, po podpisaniu porozumienia między Ministerstwem Edukacji Narodowej i ówczesnym Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, rozpoczęto realizację pilotażowego programu p.t. „Legia akademicka”. Nawiązywać on miał swoimi tradycjami do okresu międzywojennego, kiedy to powstał 36. Pułk Piechoty Legii Akademickiej. Przyjęto założenie, że studenci będą mogli zrealizować dwa moduły szkolenia – podstawowy i podoficerski. Do projektu mógł przystąpić student, który posiada obywatelstwo polskie. Moduł podstawowy polegał na realizacji podstawowego szkolenia wojskowego w wymiarze 15 godzin dydaktycznych o charakterze teoretycznym przeprowadzonych na uczelni w ciągu jednego roku akademickiego. Miały one formę zajęć stacjonarnych (w okresie pandemii zamienionych na online), uzupełnioną przez szkolenie e-learningowe realizowane na platformie dydaktycznej PELA (Platforma e – learningowa Legii Akademickiej) stworzonej przez MON. Oprócz zajęć na uczelni zagadnienia teoretyczne i wstępne szkolenie praktyczne przeprowadzane były przez patronacką jednostkę wojskową wyznaczona przez Ministerstwo Obrony Narodowej oraz jednostki Żandarmerii Wojskowej. Zagadnienia poruszane podczas szkolenia dotyczyły: regulaminów, kształcenia obywatelskiego, profilaktyki i dyscypliny wojskowej, szkolenia bojowego oraz prawnych aspektów służby wojskowej.

Uzupełniały je zajęcia praktyczne organizowane w ramach ćwiczeń wojskowych w wytypowanych przez Ministerstwo Obrony Narodowej jednostkach wojskowych w trakcie letniej przerwy międzysemestralnej – w trzytygodniowych turnusach, które kończyły się złożeniem przysięgi wojskowej przez studentów. Moduł podoficerski miał zasadniczo taką sama konstrukcję. Różnił się tylko zagadnieniami realizowanymi podczas szkolenia teoretycznego. Obejmowały one  rozszerzony zakres treści dotyczących regulaminów, kształcenia obywatelskiego, profilaktyki i dyscypliny wojskowej, oraz szkolenia bojowego uzupełniony o przywództwo wojskowe, ochronę informacji niejawnych oraz przepisy wojskowe.

Taki kształt programu utrzymał się do roku akademickiego 2020/2021. Uruchomiony wówczas został trzeci moduł kształcenia – oficerski. Zadedykowany on został osobom, które ukończyły moduł podoficerski w poprzednich edycjach programu Legii Akademickiej. Mogli do niego zapisać się również studenci, którzy nie uczestniczyli dotychczas w programie, ale są podoficerami rezerwy. Podobnie jak moduł podstawowy i podoficerski, składał z części teoretycznej oraz praktycznej. W odróżnieniu jednak od dwóch poprzednich modułów kandydaci na oficerów zarówno zajęcia teoretyczne jak i praktyczne odbywali w letnie wakacje studenckie. Było to łącznie 47 dni szkoleniowych, z których 21 realizowanych było wyłącznie w uczelniach wojskowych na terenie naszego kraju. W ramach nauki studenci odbywali zajęcia wynikające ze Standardu Kształcenia Wojskowego opracowanego dla oficerów. Następne 3 dni szkolenia spędzali w wytypowanych jednostkach szkolnictwa wojskowego lub centrach szkolenia, gdzie doskonalili wiedzę i umiejętności specjalistyczne w praktyce. Na ostatnie 3 dni wracali do uczelni, gdzie przystępowali do egzaminu.

Po zdaniu egzaminu oficerskiego każdy ze szkolonych mianowany był na stopień podporucznika rezerwy. Zanim to jednak nastąpiło musiał spełnić kilka wymogów formalnych, z których najważniejszym było dostarczenie dyplomu magistra. Na przekazanie dokumentacji miał około 2-3 miesiące. O przyjęciu do modułu oficerskiego decydowała komisja powołana przez dyrektora Biura do spraw Programu „Zostań Żołnierzem Rzeczypospolitej”. Jednym z kryteriów naboru było wykształcenie kierunkowe, na które występowało największe zapotrzebowanie w Siłach Zbrojnych. W pierwszym roku realizacji modułu limit miejsc wynosił 50. Obecnie liczba ta sięga 250.

Taka formuła realizacji programu utrzymała się do bieżącego roku akademickiego, kiedy to Ministerstwo Obrony Narodowej, po zmianie form odbywania służby wojskowej zadecydowało, że realizowany dotychczas w części teoretycznej na uczelni moduł podstawowy będzie w całości przeprowadzany w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej. Trwa ona 28 dni i w przypadku studentek i studentów musi zostać odbyta podczas przerwy wakacyjnej. Tak więc od roku akademickiego 2022/2023 nadal obowiązują trzy moduły realizacji programu, jednakże zmianie uległa ich formuła. Jeżeli dotychczas bowiem student mógł zaliczyć moduł podstawowy i podoficerski w jednym roku akademickim o tyle od chwili obecnej proces ten trwał będzie dwa lata.

Uniwersytet Przyrodniczo - Humanistyczny w Siedlcach w dalszym ciągu czynnie włącza się w realizację programu „Legia akademicka”. Do dnia dzisiejszego, w pięciu zrealizowanych edycjach udało się nam przeszkolić ponad 500 studentów, z których ponad 400 złożyło wnioski o przeszkolenie wojskowe. Chcemy nadal wspierać wysiłki naszego kraju ukierunkowane na wszechstronne wyszkolenie wojskowe i przysposobienie obronne jego obywateli.

Autor tekstu:

_{dr hab. Paweł Szmitkowski prof. uczelni. Instytut Nauk o Bezpieczeństwie Wydział Nauk Humanistycznych}