Naturalna apteka już otwarta

W marcu naturalna apteka oferuje już cenne zioła, które działają wzmacniająco, regenerująco i  leczniczo. Wiosenne zioła to w dużej mierze zioła oczyszczające. W marcu możemy zbierać między innymi, ziarnopłon wiosenny, pokrzywę zwyczajną, przytulię czepną, bluszczyk kurdybanek, mniszek lekarski, szczawik zajęczy, kwiaty i liście podbiału pospolitego i jasnoty gajowiec. Należy jednak pamiętać, że o przydatności roślin do zbioru, jako surowca zielarskiego, decyduje faza rozwoju.

Ziarnopłon wiosenny - krótkotrwała bylina o błyszczących sercowatych listkach występuje w parkach, lasach i na łąkach.  Liście rozwijają się już w marcu po rozmarznięciu gleby a kwitnie do maja. Niewielkie listki najwartościowsze są przed kwitnieniem. Okres zbioru jest bardzo krótki. Ziarnopłon jest jadalny i ma właściwości lecznicze. Można go dodawać do sałatek, wyciskać sok, suszyć do herbatek i naparów. 

Zastosowanie – działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, odtruwające, napotne i moczopędne. Natomiast okłady zewnętrzne pomagają w leczeniu wyprysków, łuszczycy, owrzodzeń, usuwaniu opuchlizny i łagodzeniu dolegliwości reumatycznych.

Przytulia czepna – wytwarza długie wiotkie łodygi z listkami, cała roślina pokryta jest haczykowatymi wyrostkami - stąd nazwa. Bardzo pospolita w całej Polsce rośnie na polach, w lasach, parkach i ogrodach. Nie sposób jej nie zauważyć. Jest jadalna na surowo i gotowana, jednak młodsza ma więcej walorów smakowych.

Zastosowanie - działa oczyszczająco, regenerująco i wzmacniająco na organizm. Zawiera kumarynę, glikozydy, taniny, dużo łatwo przyswajalnej krzemionki oraz sole mineralne. Silnie oczyszcza limfę i krew, działa moczopędnie, rozkurczowo, antyseptycznie antyzapalnie, pobudza trawienie, wzmacnia produkcję żółci, rozpuszcza zatory, łagodzi problemy skórne. Jest naturalnym źródłem enzymów proteolitycznych stosowanych w kuracjach nowotworowych. Może być stosowana jako napar, macerat lub maść przygotowana na bazie wazeliny.

Pokrzywa zwyczajna – znana roślina lecznicza, kosmetyczna, jadalna i paszowa. Zbierana od marca do maja, przed kwitnieniem ma najsilniejsze działanie odżywcze i lecznicze. Zawiera dużo żelaza, magnezu oraz witaminy K, C i E. Oczyszcza i wzmacnia organizm po wiosennym przesileniu. Najlepiej zbierać listki i pędy. Młode listki można dodawać do sałatek, potraw lub robić herbatki. Doskonała jest również zupa pokrzywowa.

Zastosowanie - polecana jest przy osłabieniu fizycznym i psychicznym, w celu poprawienia przemiany materii, krążenia krwi, pobudza procesy krwiotwórcze, przy obrzękach, w przewlekłych chorobach skóry. Wzmacnia odporność organizmu,  kondycję skóry włosów i paznokci. Zaleca się profilaktyczną wiosenną kurację oczyszczającą i uzupełniającą minerały. W tym celu należ pić sok z młodych pędów pokrzyw.
Mniszek lekarski - potocznie dmuchawiec, może zrobić wiele dobrego dla naszego zdrowia jeszcze przed kwitnieniem, surowcem zielarskim wówczas są korzenie i młode liście. Same listki można wykorzystać do sałatek, zup, sosów i herbatek. Z kwiatów można zrobić syrop, nalewkę, sok czy ziołomiód.

Zastosowanie- zawarty w liściach i korzeniu mniszka mannitol, używany jest w leczeniu wysokiego ciśnienia i wzmocnienia pracy serca. Ma dobroczynne działanie na pęcherzyk żółciowy. W kwiatach mniszka znajduje się dużo witamin A i B2 (ryboflawina). Surowce z mniszka stosowane są na poprawienie przemiany materii, regulację pracy nerek. Herbatka z kwiatów polecana jest przy kłopotach z widzeniem w ciemności, a nalewka ze świeżego korzenia wspiera leczenie  egzemy i trądzika. Mniszek wspomaga odporność, ma właściwości przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe. Reguluje poziom cukru, oczyszcza krew, wątrobę i nerki z toksyn.

Jasnota gajowiec – rośnie pospolicie w lasach liściastych, zaroślach i na siedliskach synantropijnych,  nieco podobna do pokrzywy łatwa do rozpoznania i nie parzy. Roślina jadalna, w marcu młode listki mogą stanowić codzienny składnik surówek i przekąsek. Surowiec stanowią całe rośliny zbierane od marca do maja najlepiej w okresie kwitnienia.

Zastosowanie -  herbatki i napary z ziela gajowca działają przeciwzapalnie, ochronnie na miąższ wątroby, podnoszą kwasowość oraz wydzielanie soków żołądkowych, hamują rozwój bakterii i grzybów w przewodzie pokarmowym. Stosuje się do łagodzenia bólów menstruacyjnych, zaburzeń trawienia oraz do zwalczania chorób układu oddechowego i stanów zapaleniach pęcherza i nerek. Zewnętrznie, jako okłady, wspomaga leczenie  żylaków.

Podbiał pospolity - bylina z cienkim pełzającym kłączem, osiągająca wysokość do 30 cm. Pędy kwiatonośne pojawiają się  wczesną wiosną i są pokryte łuskami, później wyrastają okrągła liście nierówno ząbkowane. Cenne są liście i kwiaty. Zbiera się je wiosną, gdy roślina kwitnie.

Zastosowanie - podbiał, zwany zielem na „choroby gorące” działa  przeciwzapalne, chłodząco i powlekająco. Spowalnia wchłanianie cholesterolu, działa antybakteryjnie i antywirusowo. Leczy stany zapalne gardła i jamy ustnej, pomaga pozbyć się zaflegmienia, łagodzi kaszel.  Stosowany w mieszankach np. z tymiankiem wzmacnia działanie lecznicze.

Z rozdrobnionych suchych liści, kwiatów lub mieszanki liści i kwiatów sporządza się odwar i pije małymi porcjami, ale często.

Bluszczyk kurdybanek - to niezwykła roślina wzmacniająca organizm. W marcu można zbierać młode listki, używać jako przyprawę do potraw, spożywać na surowo lub sporządzać herbatki. Ma lekko korzenny, pikantny smak i ziołowy aromat. Można go łączyć z pokrzywą i innymi ziołami. Niegdyś był powszechnie stosowany w kuchni jako przyprawa do zup, sosów, mięs i sera oraz jako lekarstwo. Surowcem zielarskim jest górna część pędu z kwiatkami.

Zastosowanie- poprawia odporność, oczyszcza z toksyn, wspiera regenerację wątroby, reguluje przemianę materii, wzmacnia serce i układ nerwowy, łagodzi przeziębienie i kaszel.

Szczawik zajęczy - roślina o liściach przypominających koniczynę, preferuje stanowiska wilgotne zacienione. Jadalne są liście, łodygi i kwiaty. Posiada lekko korzenny kwaskowaty, zbliżony do limonki smak. Stosowany jako składnik różnych dań, w tym surówek i napoi.

Zastosowanie - znakomity środek na zaparcia, niestrawność, zaburzenia morfologii krwi,  choroby skóry i reumatyzm. Zawiera ogromne ilości witaminy C. Dawniej leczono nim szkorbut, choroby układu moczowego, gorączkę, żółtaczkę. Jest skuteczny w oczyszczaniu organizmu z metali ciężkich. Jest również bogatym źródłem żelaza.

Szczaw zwyczajny – występuję na  łąkach, pastwiskach i w  ogrodach, jego liście są duże, zielone, skórzaste, o lancetowatym kształcie, osadzone na długich ogonkach. Jest rośliną jadalną. Liście najlepiej zbierać wiosną, korzenie - wiosną i jesienią, a nasiona w okresie dojrzewania. Liście można spożywać na surowo, mogą stanowić składnik surówek, zup czy po zmiksowaniu napojów. Ziele zalecane jest w dietetyce ze względu na dużą zawartość witaminy C i żelaza. Szczaw jest również źródłem błonnika i minerałów (potas, wapń, magnez i żelazo).

Zastosowanie – w kuracjach przeciwgrzybiczych hamują rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych w tym - antybiotykoopornych, zmniejsza stany zapalne. Reguluje wypróżnienia, hamuje procesy - SM, zespół przewlekłego zmęczenia, choroby Hashimoto i Gravesa-Basedowa, cukrzycę insulinozależną, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, zesztywniające zapalenie stawów.

Czosnek niedźwiedzi -  rośnie dziko w runie wilgotnych lasów liściastych, od dawna wykorzystywany jest jako roślina jadalna, lecznicza i ozdobna. Zawiera  łatwo przyswajalne żelazo, dużo siarki, witamin, w tym dużo witaminy C i innych cennych substancji.  Łatwo go rozpoznać po charakterystycznym smaku i zapachu. 

Surowcem zielarskim są liście, zbieramy je od marca do kwitnienia, zanim stwardnieją.  Spożywamy świeże, natomiast gotowanie i suszenie pozbawia je aromatu. Mogą być dodatkiem do sałatek, duszonych warzyw, past, zup i pierogów, mogą być również kiszone i marynowane w oliwie.

Zastosowanie - pachnące liście pobudzają apetyt. Czosnek niedźwiedzi ma dużo szersze spektrum działania niż zwykły czosnek, bogatsza zawartości składu chemicznego ziela, między innymi obecności kwasów fenolowych oraz innych substancji lotnych oraz dużego stężenia związków siarki, wpływają pozytywnie na układ pokarmowy,  niszczą pasożyty przewodu pokarmowego. Wspomagają również wątrobę w procesie odtruwania organizmu. Składniki zawarte w czosnku wzmacniają jego działanie w zwalczaniu wirusów, bakterii i grzybów chorobotwórczych. Przyspieszają gojenie ran i owrzodzeń.

Brzoza Betula - Pospolite drzewo o białej łuszczącej się korze. Z brzozy wykorzystujemy korę wewnętrzną (miazga), gałązki, bazie, młode liście i sok. Sok (oskoła) można pić na surowo ma lekko słodki smak lub pasteryzować, jest bogaty w sole mineralne. Młode listki,bazie i pąki można spożywać na surowo lub dodawać do sałatek i innych potraw.

Zastosowanie - zawiera kwas salicylowy, który ma właściwości uśmierzające ból.Herbata z kory brzozy wykorzystywana jest do leczenia gorączki, problemów skórnych, infekcji dróg moczowych, żółtaczki, biegunki i zwalczania pasożytów. Herbata z suszonych młodych liści, pomaga oczyszczać organizm ze zbędnych produktów przemiany materii, usuwa obrzęki, poprawia metabolizm.Liście brzozy zawierają sole mineralne: związki potasu, wapnia, żelaza, manganu, cynku oraz magnezu; mogą wspomóc odchudzanie, a potem utrzymanie odpowiedniej wagi. Liście można zastosować też zewnętrznie do łagodzenia trądziku, podrażnień i stanów zapalnych skóry. Napar z nich reguluje pracę gruczołów łojowych, usuwa łupież i ogranicza przetłuszczanie się włosów. Napar można przygotować ze świeżych lub suszonych liści brzozy, który zaleca się pić trzy razy dziennie lub stosować zewnętrznie w formie wcierek lub okładów.

dr hab. Teresa Skrajna prof. uczelni, Instytut Rolnictwa i Ogrodnictwa  Uniwersytet w Siedlcach