Kto zapłaci za prąd w gminie?

Publikując w ubiegłym tygodniu artykuł Ciemność w Królestwie Wiatraków wyraziłem nieśmiałą nadzieję, że publiczna deklaracja wice-przewodniczącego rady gminy Korytnica przybliża nas do pozytywnego załatwienia wniosku radnej Lidii Rowickiej w tej sprawie.

Powiedział on, że rada będzie dążyć do tego „by światło paliło się przez całą noc we wszystkich miejscowościach” Przesłana ostatnio radnej odpowiedź wójta na jej wniosek może świadczyć o tym, że ten optymizm był przedwczesny. Pismo oraz wypowiedź włodarza gminy udzielona lokalnej gazecie sygnalizuje, że deklaracja wiceprzewodniczącego rady ma się nijak do tego co mówi wójt. Twierdzi on, że„ sytuacja finansowa gminy w chwili obecnej uniemożliwia zrealizowanie tego wniosku”.

Kasa płynie do gminy

Przypomnijmy, że gmina Korytnica jest uważana za najbogatszą gminę powiatu węgrowskiego. Dzięki podatkom od farmy wiatrowej jej budżet pozyskuje każdego roku co najmniej 3,5 miliona złotych. Zdaniem wójta wpływ na złą sytuację finansową gminy mają nie zrównoważone przez subwencje oświatową wydatki na oświatę oraz mniejsze w okresie ostatnich 5 miesięcy o 220 tysięcy złotych wpływy z PIT. Ten spadek dochodów z PIT w sytuacji gdy jej budżet wynosi kilkadziesiąt milionów złotych nie może być uzasadnieniem rezygnacji z realizacji podstawowego obowiązku gminy. Podobne zmniejszenie dochodów mają inne biedniejsze gminy, które nie ryzykują bezpieczeństwa swoich mieszkańców i nie wyłączają światła w swoich miejscowościach. Aby było jeszcze ciekawiej zaraz po opublikowaniu tych wyjaśnień wójt sfotografował się z czekiem na 500 tysięcy złotych. Otrzymał go 25 czerwca podczas konferencji w starostwie węgrowskim. W obecności senator Marii Koc i kierownika delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach Anny  Kaszuby wręczono tam staroście, burmistrzom Węgrowa i Łochowa oraz wójtom czeki potwierdzające przekazanie  dodatkowych środków. Były gratulacje, podziękowania i pamiątkowe fotografie. Następne ok. 200 tys. przekazał gminie Korytnica samorząd woj. mazowieckiego 29 czerwca br. Do wszystkich samorządów na terenie powiatu węgrowskiego trafi ponad 11 mln zł przyznawanych w ramach programu Tarcza dla Samorządów.

Szybko zareagował na tą wiadomość jeden z mieszkańców gminy pisząc na Facebook „500 tysięcy złotych otrzymała Gmina Korytnica w ramach pomocy w związku z Covid19. Wystarczy na oświetlenie naszych miejscowości przynajmniej do godziny 24.00 do końca września? Czytając pismo wójta i prasowy komunikat trzeba być ostrożnym optymistą. Wójt nie tylko oszczędnościami usprawiedliwia to, że „ Na terenach wiejskich po godzinie 22 oświetlenie jest wyłączane”.

Mieszkańcy nie chcą światła?

Argumentuje, że w gminie od 30 lat jest wyłączane oświetlenie, a „niektóre miejscowości wręcz nie chcą  oświetlenia nocnego, jest ono zbędne przecież po 22 raczej nikt nie urządza sobie spacerów po wsi”. Ciekawi jesteśmy opinii  mieszkańców, szczególnie tych wsi w których imieniu mówi wójt. Czy rzeczywiście nie chcą oni oświetlenia nocnego, aby bezpiecznie przemieszczać się po ulicach swoich wsi w godzinach wieczorowych i nocnych?

Bezpieczeństwu na drogach i ulicach w tym czasie poświęcone jest wiele publikacji i badań. Jedną z nich  jest dostępna na Facebooku praca doktorska  A. Zielinkiewicza pt. „Wpływ nocnych ograniczeń widoczności na bezpieczeństwo i wybrane parametry ruchu drogowego”. Powstała ona na Politechnice Krakowskiej. Jak pisze jej autor „ Zarówno wyniki badań, w tym analiz modelowych, przeprowadzonych w ramach niniejszej rozprawy, jak i studia literatury, potwierdzają dużą rolę warunków oświetlenia wśród czynników determinujących bezpieczeństwo ruchu drogowego”.

Oświetlenie, a zagrożenia

Jego zdaniem wszystkie badania „jednoznacznie” wskazują, że oświetlenie ma duży wpływ na takie zjawiska jak: wzrost zagrożenia wypadkowego w warunkach nocnych ograniczeń widoczności, który oceniono średnio na 40-50% w stosunku do okresu światła dziennego oraz wzrost ciężkości wypadków w nocy.  Bardzo duży jest wpływ ciemności (1,4-6,5-krotny) na „wzrost ryzyka wypadku z udziałem pieszych w nocy, pomimo znacznego spadku natężenia tych uczestników ruchu w stosunku do okresu światła dziennego. Autor pracy wskazuje na wzrost ryzyka wypadków z udziałem młodych kierowców w nocy. Brak lub zła jakość oświetlenia to więc jedna z przyczyn  wzrostu zagrożeń i ryzyka w ruchu drogowym w nocy. Wówczas to pogarszają się warunki percepcji drogi i jej otoczenia. Badania wskazujące, że dominującą rolę wśród przyczyn wypadków w nocy ma czynnik ludzki decydują, że musimy uwzględniać wszystko co wpływa  na zachowanie uczestnika ruchu w nocy. Ważny wpływ maja  m.in.: wzrost wartości czasu reakcji wraz ze spadkiem jasności i kontrastu obserwowanych obiektów; dyskomfort świetlny związany ze zjawiskiem olśnienia lub niedostatecznego oświetlenia; trudność prawidłowego oszacowania odległości; problem z dostrzeganiem przeszkód znajdujących się w bezpośrednim otoczeniu drogi; wzrost roli zmęczenia i osłabienia koncentracji; nieświadomość wzrostu ryzyka poruszania się w nocy, szczególnie w grupie pieszych”. 

Samorządy ryzykują?

Przedstawione wyniki badań wskazują, że  stosowana przez niektóre samorządy praktyka wyłączania oświetlenia  po godzinie 22 może narażać zarówno ich władze jak i mieszkańców na poważne ryzyka. Samorządy decydujące się na wyłączanie oświetlenia drogowego, aby ograniczyć obciążenie budżetu, zapominają, że w polskim systemie prawnym obowiązek  oświetlenia dróg, ulic i innych miejsc publicznych oraz ich finansowanie został uregulowany w  art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne. Wskazuje on samorząd gminny jak podmiot zobowiązany do zapewnienia oświetlenia. Jest w nim mowa, że  „do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy; planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy; finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy; planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy.”

Ustawa jasno określa

 Pod pojęciem finansowania oświetlenia rozumiane jest ponoszenie kosztów zarówno energii elektrycznej pobieranej przez punkty świetlne, jak i kosztów budowy i utrzymania tych punktów. Kolejnym aktem prawnym, odnoszącym się do kwestii oświetlenia drogowego jest Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, która do kategorii dróg publicznych zalicza: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. W art. 20 ust. 4 tej ustawy określone zostały  obowiązki zarządcy drogi, do których należy: „utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą”. Obowiązki władz gmin określone są także   w Ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy : „Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: (...)zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz”. Trudno uznać, że  oświetlenie dróg publicznych, placów i ulic nie jest potrzebą zbiorową wspólnoty, którą jest samorząd gminny.

NSA wydał wyrok

Jednoznaczne jest  stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zaprezentowane w wyroku z 31 stycznia 2014 roku 9 sygn. Akt. II CSK 183/13.

 W uzasadnieniu wyroku czytamy „ Z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (tekst jedn.: Dz. U z 2013 r., poz. 594 ze zm.) wynika, że zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym sprawy zaopatrzenia w energię elektryczną, należą do zdań własnych gminy, przy czym ust. 2 art. 7 stanowi, że ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy. Art. 18 ust. 1 pr. energ. stanowi, że do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię eklektyczną należy finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy. Formuła w jakiej ustawodawca wypowiedział się o obowiązku finansowania oświetlenia wskazuje, że mamy do czynienia z zadaniem obowiązkowym gminy, od wykonania którego gmina nie może odstąpić”.

Mam nadzieję, że przedstawione w artykule argumenty zostaną wzięte pod uwagę przez władze samorządów naszego regionu.